Parallelsessies en Masterclasses

Psycho-educatie TOS of slechthorendheid met VR

Virtual Reality (VR) biedt een veelbelovende oplossing voor psycho-educatie, waarbij kinderen op een interactieve en visueel aantrekkelijke manier worden betrokken. Met dit nieuwe interactieve VR-product van Auris, is het mogelijk om snel tot de kern te komen, waardoor kinderen met TOS-SH effectiever kunnen worden ondersteund. In deze minilezing wordt de toepassing van VR in de psycho-educatie van kinderen met TOS-SH besproken en ervaren.

Inhoud
Tijdens deze sessie zullen we de toepassing van Virtual Reality (VR) in de psycho-educatie voor kinderen met Taalontwikkelingsstoornis (TOS) of slechthorendheid presenteren. Deelnemers krijgen de kans om zelf te ervaren hoe VR wordt ingezet om kinderen inzicht te geven over de invloed van hun TOS of slechthorendheid binnen sociale situaties. We zullen demonstreren hoe VR kan helpen om snel tot de kern te komen en de voordelen van deze technologie toelichten, zoals verhoogde betrokkenheid en interactie. Daarnaast zullen we belangrijke aandachtspunten bespreken waar rekening mee moet worden gehouden bij het gebruik van VR in psycho-educatie.

Toepasbaarheid
Deze sessie richt zich op de praktische toepasbaarheid van Virtual Reality (VR) in de psycho-educatie voor kinderen met Taalontwikkelingsstoornis (TOS) en slechthorendheid. Na afloop van de sessie zullen deelnemers inzicht hebben in hoe VR effectief kan worden ingezet binnen hun werk om kinderen met TOS of slechthorendheid inzicht te geven in sociale situaties. Na de lezing zullen zij in staat zijn om VR zelfstandig toe te passen in hun eigen werk, waardoor ze direct kunnen profiteren van de innovatieve mogelijkheden die VR biedt voor psycho-educatie.

Doelgroep
De sessie is geschikt voor iedereen die direct werkt met kinderen met TOS of slechthorendheid. Het product is ontwikkeld voor kinderen vanaf ongeveer 10 jaar.

Verbinding met thema
Virtual Reality (VR) past perfect binnen het thema ‘In de Ban van Tijd’ door zijn vermogen om tijdsbesparend te werken en als een moderne oplossing te dienen voor complexe educatieve uitdagingen. VR biedt een innovatieve manier om snel tot de kern van te komen, waardoor kinderen met Taalontwikkelingsstoornis (TOS) ofslechthorendheid effectiever kunnen worden ondersteund. Deze technologie stelt ons in staat om hedendaagse oplossingen te implementeren die niet alleen efficiënt zijn, maar ook aansluiten bij de behoeften van de huidige generatie kinderen.

TOS, Tijd en Technologie: een persoonlijke zoektocht met AI als open-minded personal assistant

De aanleiding voor deze lezing ligt in mijn persoonlijke ervaring als volwassene met een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Pas later in mijn leven kreeg ik inzicht in waar ik al die jaren tegenaan liep. Deze herkenning bracht niet alleen rust, maar ook het verlangen om anderen te ondersteunen die in hetzelfde schuitje zitten. In mijn werk als TOS-buddy en mentor zie ik dagelijks hoe groot de behoefte is aan toegankelijke ondersteuning. Tegelijkertijd ontwikkelt technologie zich razendsnel, en blijken AI-tools zoals ChatGPT verrassend goed aan te sluiten bij de behoeften van mensen met TOS. Dat verdient aandacht.

Inhoud
In deze sessie neem ik deelnemers mee in mijn persoonlijke verhaal en mijn ontwikkeling als TOS-buddy. Ik laat zien hoe ik AI, met name ChatGPT, concreet inzet in mijn eigen leven met kenmerken van TOS – bijvoorbeeld bij het structureren van gedachten, voorbereiden van gesprekken, controleren van spelling en grammatica, en het ordenen van complexe informatie. Aan de hand van persoonlijke voorbeelden verkennen we samen hoe AI kan functioneren als een stille, open-minded assistent. De sessie is interactief, met ruimte voor vragen, reflectie en uitwisseling van ideeën.

Toepasbaarheid
Na deze sessie weet je hoe AI op een laagdrempelige manier kan worden ingezet ter ondersteuning van mensen met TOS. Je hebt voorbeelden gezien die toepasbaar zijn in je eigen praktijk en wordt uitgenodigd om in je organisatie na te denken over de inzet van technologie als aanvulling op begeleiding, zorg of onderwijs.

Doelgroep
De sessie is bedoeld voor professionals in zorg, onderwijs en begeleiding, zoals logopedisten, leerkrachten, intern begeleiders en ambulant begeleiders. De inhoud is toegankelijk voor zowel nieuwkomers als ervaren krachten, en vereist geen technische voorkennis.

Verbinding met thema
Tijd is een rode draad in het verhaal. Wat als je pas later ontdekt wat er speelde? Hoe helpt technologie om tijd in te halen of juist beter te benutten? En hoe gaan we als samenleving om met het tempo van ontwikkeling?

De COMPARe:  ouder- en leerkrachtvragenlijst voor communicatieve participatie (TOS)

Communicatieve participatie gaat om het meedoen in sociale situaties waar communicatie nodig is. Bijvoorbeeld het uitpraten van een ruzie tijdens het spelen, of je mening geven in de klas. Voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is dit niet vanzelfsprekend. In het ZonMw-project COMPARe zijn ouder- en leerkrachtvragenlijsten ontwikkeld voor kinderen met TOS (6-12 jaar), om inzicht te krijgen in hoe goed een kind kan meedoen in het dagelijks leven thuis en op school. De uitkomsten helpen professionals om samen met het kind, de ouders en leerkrachten behandeldoelen en handelingsadviezen op te stellen. COMPARe is een samenwerking tussen Auris, Kentalis, de NSDSK en de Hogeschool Utrecht.

Inhoud
Tijdens deze parallelsessie bespreken we hoe de vragenlijsten zijn ontwikkeld. De situaties in de lijsten zijn gebaseerd op interviews met ouders en leerkrachten van kinderen met TOS. Hun input is vertaald naar twee lijsten: één voor ouders en één voor leerkrachten. De lijsten zijn beoordeeld op begrijpelijkheid, volledigheid en bruikbaarheid door ouders, leerkrachten en professionals.

Toepasbaarheid
Na deze parallelsessie weet je voor welk doel de COMPARe vragenlijsten zijn ontwikkeld, wat ze meten en hoe je ze zelf kunt inzetten in je werkzaamheden.

Doelgroep
Deze sessie is bedoeld voor zorg- en onderwijsprofessionals die werken met kinderen met TOS van 6-12 jaar. Voorkennis is niet nodig.

Verbinding met thema
Het invullen van de COMPARe vragenlijsten kan voor professionals voelen als een activiteit die extra tijd vraagt, maar het kan ook iets opleveren. De vragenlijsten zijn geen checklist, maar een middel om gesprekken over communicatieve participatie te stimuleren. Waar zit de kracht van het kind en waar heeft het kind nog hulp bij nodig? Wat zijn de verschillende perspectieven op de communicatieve participatie van het kind? Het kan je helpen je behandeling of ondersteuning nog beter af te stemmen op het kind.

De logopedist van de toekomst, ondersteund door spraaktechnologie

Auris houdt zich al een paar jaar bezig met het ontwikkelen van spraaktechnologie voor kinderen met spraak- taalproblemen. Spraaktechnologie kan van grote betekenis zijn in de toekomst van de logopedie op verschillende manieren, zoals bijvoorbeeld snellere diagnostiek.
Wij delen graag onze kennis en onze ervaring met spraaktechnologie zodat het voor iedereen binnen de sector bekend is, en we met elkaar kunnen sparren over de inzet hiervan. Zodat het iets wordt van ons allemaal.

Inhoud
Tijdens de presentatie willen we delen hoe spraaktechnologie ontwikkeld wordt en waarom en hoe het van betekenis zou kunnen zijn voor de logopedie.
We delen welke tools binnen Auris ontwikkeld worden in samenwerking met universiteiten, en hoe deze op dit moment ingezet worden bij Auris. Daarnaast wordt ingegaan op hoe het verzamelen van data de basis vormt voor het ontwikkelen van spraaktechnologie voor onze doelgroep, kinderen met TOS.

We zullen met de aanwezigen sparren over welke ideeën er leven over het uitbouwen van de spraaktechnologie. Bijvoorbeeld naar aanleiding van de inzet in de dagelijkse praktijk van vandaag en morgen, en hoe spraaktechnologie de logopedist van de toekomst nog meer kan ondersteunen bij bijv. diagnostiek, wachtlijsten en tekorten aan logopedisten.

Toepasbaarheid
Tijdens de presentatie word je op een laagdrempelige manier meegenomen in:
• Wat spraaktechnologie inhoudt, waar wij aan denken als het gaat om ondersteuning en mogelijkheden voor de logopedie en hoe de ontwikkeling van spraaktechnologie verloopt voor kinderen met een TOS.
• Welke tools er nu bestaan en hoe die nu al van ondersteuning kunnen zijn in de huidige werkwijze.
• Een verkenning van jullie wensen en behoefte rondom de mogelijkheden van spraaktechnologie.

Doelgroep
De presentatie is bedoeld voor alle professionals die het leuk vinden om wat te leren over de ontwikkeling van spraaktechnologie en de inzet hiervan door de (toekomstige) logopedist.
De presentatie is voor iedereen die hiernaar nieuwsgierig is, maar ook voor diegenen die denken ‘dat is niet aan mij besteed’, of ‘eng’ en ‘zo out of the box ben ik niet’, we nemen je graag mee in de mogelijkheden.

Verbinding met thema
Als er een vakgebied is wat in de ban is van tijd, dan zijn logopedisten dat. De tekorten binnen de logopedie zijn al voelbaar, de wachtlijsten langer dan ons lief is en professionals die opgeleid zijn voor kwalitatief goede en persoonlijke zorg, komen nu al in de knel.
Er is behoefte aan technologie die ondersteunt maar niet ten koste gaat van de huidige kwalitatieve en persoonlijke zorg.
We willen graag samen met logopedisten de nieuwste ontwikkelingen omarmen zodat zij hun werkplezier en werkethos behouden, maar bestand zijn tegen de toekomst en met de tijd mee kunnen.

Hoe is het om te werken als je niet meer goed hoort én ziet?

In Nederland geldt sinds 2016 het VN-verdrag over de rechten van mensen met een beperking. Een belangrijke regel is dat mensen met een beperking de kans moeten krijgen om te werken als zij dat willen. Maar dit gaat niet voor iedereen met een beperking altijd even gemakkelijk. Daarom wordt onderzocht welke kansen en knelpunten mensen met een verworven beperking in horen én zien (bijvoorbeeld mensen met het syndroom van Usher) ervaren bij het vinden van werk, het hebben van werk en het stoppen van werk.

Inhoud
We vertellen over de resultaten uit ons literatuuronderzoek en focusgroep-onderzoek. De focusgroepen werden gehouden met mensen met een verworven beperking in horen én zien, met professionals die mensen met een beperking in horen en zien begeleiden in het arbeidsproces (o.a. jobcoaches) en met (voormalig) werkgevers. We presenteren welke knelpunten worden ervaren bij participatie op de arbeidsmarkt, maar gaan ook in op de kansen die er liggen. We gaan graag met jullie in gesprek over wat er anders kan.

Toepasbaarheid
De lezing zet aan tot nadenken en discussie over inclusie en participatie van mensen met een beperking op de arbeidsmarkt. Hoe kunnen we de werkomgeving toegankelijker maken? Wat kan ik doen als collega, als werkgever of als persoon met een beperking in horen én zien?

Doelgroep
De lezing is bedoeld voor belangstellenden die meer willen weten over knelpunten en kansen bij het vinden van werk, het hebben van werk en het stoppen van werk. Er is geen voorkennis of ervaringsniveau vereist.

Verbinding met thema
Eén van de kansen ligt in het maken van aanpassingen op het gebied van (werk)tijd: thuiswerktijd, reistijd en aantal uur per week. Voor mensen met een beperking in horen én/of zien kan het belangrijk zijn om voldoende tijd te bieden om de energiebalans in evenwicht te kunnen houden.

De DSH-bevolking in Nederland: een dwarsdoorsnede

Van de ongeveer 1,3 miljoen dove en slechthorende mensen (DSH) in Nederland (SIRM-rapport, 2019) doen er jaarlijks zo’n 1600 DSH personen een beroep op de ZG-zorg (Heppe et al., 2022). Dat suggereert dat een grote groep geen psychosociale problemen ervaart. Toch blijkt uit onderzoek dat DSH personen wel problemen ervaren, vooral op sociaal en communicatief gebied. In veel van deze onderzoeken wordt uitsluitend gekeken naar de invloed van gehoorstatus, terwijl andere factoren ook van invloed zijn.
In de gecombineerde onderzoeksprojecten ‘Sociale Participatie’ en ‘Identiteit, Diversiteit en Inclusie’ willen we achterhalen hoe DSH-personen in het leven staan. De grootste uitdaging bij zo’n onderzoek is om voldoende respons te krijgen om iets te kunnen zeggen over de hele groep. Dit is in ons onderzoek goed gelukt. Meer dan 350 DSH personen hebben de vragenlijst ingevuld.

Inhoud
De analyse van de resultaten wordt in 2026 afgerond, maar we lichten tijdens deze presentatie alvast een tipje van de sluier op. We gaan graag met professionals in gesprek over in hoeverre zij de doelgroep met wie ze werken, herkennen in de resultaten van ons onderzoek. Of juist wat zij niet terugzien in onze resultaten en wel ervaren in de praktijk.

Toepasbaarheid
We willen met deelnemers in gesprek gaan over de diversiteit binnen de doelgroep toegelicht op basis van de eerste resultaten van ons project. Daarnaast laten we zien welke factoren (anders dan gehoor) nog meer een rol spelen bij identiteit en sociale participatie van DSH volwassenen.

Doelgroep
De lezing is toegankelijk voor alle deelnemers van het congres.

Verbinding met thema
In de jacht naar snelheid en efficiëntie werken we vaak op basis van aannames. In onze presentatie stappen we even uit de ban van deze tijd en kijken we voorbij gehoor als factor voor problemen bij sociale participatie en identiteit.

Het belang van afstemmen in interacties

In de eerste maanden van het leven wordt de basis gelegd voor hoe we contact maken met anderen. Ouder-kindinteracties in deze vroege fase zijn subtiel maar fundamenteel: via oogcontact, gezichtsuitdrukking en aanraking stemmen ouder en kind zich voortdurend op elkaar af. Deze wederzijdse afstemming – ook wel synchronie genoemd – is cruciaal voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind en het ervaren van contact. Synchronie is niet alleen van belang in de vroege ouder-kindinteracties, maar ook bij oudere kinderen in het contact met leeftijdsgenoten en leerkrachten. Mensen voelen zich meer op hun gemak en begrepen wanneer lichaamstaal, emoties, spreektempo of reacties op elkaar zijn afgestemd. Het geeft vertrouwen en maakt dat de communicatie makkelijker verloopt. In deze lezing gaan we in op het belang synchronie in het contact met anderen en in de ontwikkeling van kinderen. Aan de hand van de onderzoeksresultaten van Kijk je ook mee?’, waarin we onderzoeken hoe synchronie zich manifesteert in de interactie tussen horende en dove/slechthorende baby’s en hun ouders tonen we hoe emotionele afstemming eruit ziet.

Inhoud
In deze sessie verkennen we het fenomeen synchronie binnen interacties tussen twee individuen. We analyseren wat er op micro-niveau gebeurt tussen interactiepartners, bijvoorbeeld in gezichtsuitdrukking en gedeeld kijken. Ter illustratie gebruiken we videomateriaal van ons onderzoeksproject Kijk je ook mee?. De sessie bevat ook een live demonstratie van een AI tool om emoties in gezichten te herkennen. Mensen uit het publiek mogen laten onderzoeken hoe expressief hun gezichtsuitdrukkingen zijn.

Toepasbaarheid
De lezing biedt inzicht in het belang van afstemming in interacties en het onderzoeken op van gedrag op micro-niveau. Dit vergroot het bewustzijn voor subtiele signalen in contact en benadrukt het belang van vertragen en reflecteren in een tijd van versnelling.

Doelgroep
Voor professionals en onderzoekers uit verschillende sectoren die geïnteresseerd zijn in afstemming in interacties.

Verbinding met thema
Synchronie is tijdsgebonden afstemming tussen interactiepartners. Door te vertragen en gedrag op microniveau te analyseren, krijgen we beter inzicht in deze afstemming. Tegelijkertijd benutten we AI om dit sneller en efficiënter in kaart te brengen. Zo laat deze lezing zien hoe tijdsbeleving, afstemming en technologie samenkomen binnen zorg, ontwikkeling en onderzoek.

Vriendschappen van dove en slechthorende jongeren in het regulier onderwijs

Dove en slechthorende (DSH) jongeren gaan steeds vaker naar het regulier onderwijs. Vriendschappen zijn van groot belang in het leven van deze jongeren. Voor DSH jongeren in het regulier onderwijs, waarin zij veelal omringd worden door horende klasgenoten is het niet altijd vanzelfsprekend om zulke vriendschappen aan te gaan. Eerder onderzoek laat zien dat DSH jongeren gemiddeld minder vrienden hebben dan hun horende leeftijdsgenoten.
Vriendschappen hoeven niet altijd wederkerig te zijn. Soms ervaart één iemand de relatie met een ander als vriendschap maar andersom niet. Daarbij is niet elke vriendschap wederkerig: soms beschouwt de één de ander als vriend, terwijl dit gevoel niet wederzijds is. Zulke eenzijdige vriendschappen zijn doorgaans minder stabiel en van lagere kwaliteit dan wederkerige vriendschappen. Bij DSH jongeren in het regulier onderwijs is hier nog nooit onderscheid in gemaakt. In onze studie onderzochten we daarom of er verschillen zijn tussen DSH jongeren in het voortgezet onderwijs en hun klasgenoten in het aantal wederkerige en eenzijdige vriendschappen.
En wie zijn die vrienden van de DSH jongeren eigenlijk? Lijken die veel op hen? Qua gedrag? Qua sociale status? Of qua andere kenmerken? Zoals goed kunnen presteren op school? Of goed zijn in sport? Mensen gaan vaker vriendschappen aan met anderen die op hen lijken. Maar wat betekent dit wanneer de hoorstatus een fundamenteel verschil vormt binnen de vriendschap? We analyseren in hoeverre DSH jongeren en hun horende vrienden op elkaar lijken binnen wederkerige vriendschappen, en vergelijken dit met vriendschappen tussen twee horende jongeren.

Inhoud
In de presentatie bespreken we de resultaten van dit onderzoek: hoeveel vrienden DSH jongeren hebben, wie hun vrienden zijn, en hoe hun vriendschappen zich verhouden tot die van klasgenoten. Tot slot reflecteren we op wat deze bevindingen kunnen betekenen voor sociale inclusie en passende ondersteuning van DSH jongeren in het regulier onderwijs.

Toepasbaarheid
Deze presentatie levert kennis op over de stand van zaken rondom vriendschappen van DSH jongeren in het regulier onderwijs en biedt mogelijkheden voor reflectie en samenwerking.

Doelgroep
Deze lezing is met name interessant voor ambulant begeleiders maar ook voor alle andere professionals of (ouders van) ervaringsdeskundigen die met de doelgroep DSH jongeren te maken hebben of krijgen.

Verbinding met thema
De groep DSH jongeren in het regulier onderwijs zal alleen maar groter worden, en vriendschappen zijn cruciaal voor het welbevinden van deze jongeren. We onderzoeken hoe het nu gaat om hopelijk handvatten te kunnen bieden voor de toekomst voor jongeren die moeite hebben met vriendschappen.